Eten we in de toekomst allemaal kweekvlees? 'Het moet wel gezond zijn'

De proeverij van woensdag in Leiden was er eentje waar een select gezelschap bij aanwezig was. Prins Constantijn van Oranje, sterrenkok Ron Blaauw en Ira van Eelen, dochter van kweekvleespionier Willem van Eelen, mochten proeven van een stukje vlees dat bestaat uit stamcellen van varkens en is opgekweekt in een vat met vloeistof vol suikers, aminozuren en vitaminen.

Het is vlees waarvoor geen dier heeft hoeven sterven en daarmee voedsel van de toekomst. In 2021 at de gemiddelde Nederlander namelijk ruim 38,1 kilo vlees: dat getal moet volgens het RIVM omlaag willen we de groeiende wereldbevolking kunnen voeden, het milieu gezond houden en het aantal chronische aandoeningen verminderen.

Het proefpanel dat woensdag in Leiden kweekvlees te eten kreeg, reageerde enthousiast. Het kweekvlees was in dit geval een worst en bestond deels uit gekweekt varkensvlees en deels uit plantaardig materiaal. Dat er geen écht vlees van een dood dier in zit is positief, zegt voedingswetenschapper Kampman van de WUR.

"We moeten terug in onze vleesconsumptie, met name in de consumptie van rood en bewerkt vlees", zegt zij. "In dat rode vlees zit een stofje dat de darm kan beschadigen en bij chronisch gebruik - dat wil zeggen, meer dan vijf keer per week - tot een verhoogde kans op darmkanker en diabetes leidt", zegt ze. "Voor bewerkt vlees dat gerookt, gezouten of op een andere manier bewerkt is, zoals verschillende vleeswaren en rookworst, wordt zelfs geadviseerd om dit, voor onze gezondheid, zo veel mogelijk te beperken."

Wetenschappers adviseren niet alleen om gezondheidsredenen minder vlees te eten. Een verlaagde consumptie is ook diervriendelijker en milieuvriendelijker. Dat wil echter niet zeggen dat Kampman zich direct blind achter kweekvlees schaart. "Vooralsnog adviseren wij niet vlees te vervangen door kweekvlees. Pas als we zeker weten dat het gezond is en dat er voldoende stoffen in zitten die we nodig hebben, zullen we adviseren vlees te laten staan of te vervangen."

Wel vindt Kampman het een 'heel goede ontwikkeling' dat bedrijven en universiteiten bezig zijn met alternatieven. "Dat moet ook, voor onze aarde en om in de toekomst iedereen duurzaam te kunnen voeden. Maar wij zeggen als wetenschappers wel: het moet gezond zijn. Dat moeten we eerst kunnen bekijken en zover zijn we nog niet."

Onlangs nam Kampman haar collega's mee naar een restaurant in onze provincie waar vlees uit een 3D-printer kwam. "Dat bestond uit plantaardige eiwitten en smaakte goed, maar het was zo ongelooflijk zout", zegt ze. "De volgende ochtend vroegen we allemaal aan elkaar of de ander ook 's nachts in de weer was geweest om water te drinken. En zo zijn er wel meer nieuwe producten die het goede beogen. En daar moeten we ook naartoe. Maar het moet wel lekker zijn, betaalbaar en gezond. Dan kan zo'n product de toekomst zijn."

Chef-kok Emile van der Staak runt al jaren het veganistische restaurant De Nieuwe Winkel in Nijmegen. Op zijn menukaart is geen vlees te vinden, maar dat weerhoudt smulpapen er niet van zijn weg naar Van der Staak te vinden. Sterker nog, het restaurant is slechts één van de twee in Gelderland die over twee Michelinsterren beschikt.

Van der Staak ziet toekomstmuziek in kweekvlees, zegt hij. "Er zijn nog praktische hobbels te nemen, zoals altijd het geval is met dergelijke innovaties. Maar van wat ik las, is er woensdag een goed worstje gebakken. Een knapperig, vet worstje dat deels plantaardig is en deels bestaat uit kweekvlees. En het verschil met een gewoon worstje was haast niet op te merken. Nou, dat is een compliment. Dan voldoet het aan wat je ervan mag verwachten", zegt de chef-kok.

Waar we over pakweg tien jaar staan op het gebied van kweekvlees, vindt Van der Staak lastig te zeggen. "Als we een goed deel van onze vleesverslaving kunnen bevredigen met kweekvlees, dan zou dat al veel schelen. Dan zullen we heel veel dieren geen leed meer hoeven aandoen en is het klimaat enorm geholpen. Daar kún je niet tegen zijn."