Rijk van Nijmegen

Deze vogel wordt verwend, want het nest is voor haar gebouwd

8 mei, 08:31 • 3 minuten leestijd

NIJMEGEN - Zwarte sternen vliegen ieder voorjaar 4000 kilometer om zich in ons land voort te kunnen planten. Maar die lange vlucht zou nutteloos zijn zonder tussenkomst van de mens. Want die bouwt nu al jaren het nest van de zeldzaam geworden vogeltjes. "Als we dat niet doen, dan zijn ze weg", zegt boswachter Berry Visser.

Dat komt doordat de natuurlijke broedplaats van de zwarte stern bijna niet meer in Nederland voorkomt. De vogels bouwen hun nesten op drijvende bladeren en planten en hoog op het favorietenlijstje staat krabbenscheer. Dat plantje is rond de jaren 50 verdwenen door de slechte waterkwaliteit. "Dat, in combinatie met achteruitgang van voedsel, maakt dat de vogel wegblijft. Dan is hij gevlogen", legt de boswachter uit.

Dat was te zien in de cijfers. Het aantal broedkoppeltjes van de zwarte stern kelderde van 15.000 in de jaren 50 tot nog zo'n 1500 nu. Sinds de introductie van de kunstmatige broedvlotjes in de jaren 80 is het aantal zwarte sternen in ons land stabiel.

Hoe zo'n vlot er dan uitziet? Dat kan Willem Thijssen van visclub De Oude Waal in Nijmegen haarfijn uitleggen: "De nestjes zijn van kunststof en dat blijft drijven. Daar leggen we omgekeerd een stukje grasmat op. Die werkt als voedingsbodem voor de waterplanten die erop komen. Die plantjes geven beschutting van het nestje."

Het is de tweede keer dat Thijssen met zijn clubleden meehelpt met het maken en uitleggen van de vlotjes. "We zijn begaan met het water en alles wat ermee te maken heeft", licht hij zijn motivatie toe. "En de sternen zijn een onderdeel van de biodiversiteit en het ecosysteem hier, dus we werken er graag aan mee."

Je kunt je afvragen of de omgeving wel geschikt is voor de sternen, als die vlotjes ieder jaar opnieuw gelegd moeten worden om ze daar te krijgen. "De zwarte stern is sterk bedreigd. Die wil je graag in de natuur houden", zegt boswachter Visser daarop. "We moeten wat kunst- en vliegwerk uitvoeren om de stern hier te houden, maar het gebied is nog steeds geschikt."

Toch ziet Visser ook in dat het geen houdbare situatie is. Daarom lopen er al meerdere proeven om krabbenscheer weer terug in het water te krijgen. "Sommigen zijn hoopvol, anderen minder. Alles valt en staat met de kwaliteit van het water."

De vlotjes zijn in ieder geval precies op tijd uitgezet. De zwarte sternen hebben die 4000 kilometer vanuit West-Afrika succesvol afgelegd en kunnen direct op de broedvlotjes landen. Het enige dat ze nu nog moeten doen, is hun eieren erop leggen.

De zwarte stern is een kleine vogel van zo'n 65 gram en broedt in mei en juni. Een nest van de vogels bestaat meestal uit twee of drie eieren. De vogels leven in groepen en eten kleine visjes, wormen, insecten en amfibieën. Net als bijvoorbeeld vleermuizen en gierzwaluwen zijn zwarte sternen heel behendig om insecten in de lucht te vangen. In oktober vertrekken de vogels met hun jongen weer naar het winterverblijf in West-Afrika.