NIJMEGEN - 'Niemand interesseert zich voor de provincie. Er gebeuren wel hele belangrijke dingen, maar ze zijn daar kennelijk niet in staat om dat te communiceren en de kiezer daarmee zo gek krijgen om te gaan stemmen.' Dat zegt politicoloog Peter van der Heiden tegen Omroep Gelderland in een voorbeschouwing op de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart.

'Mensen interesseert het nauwelijks', vervolgt Van der Heiden, politicoloog bij de Radboud Universiteit in Nijmegen. 'Ze weten ook helemaal niet wie er in de Provinciale Staten zitten. Lokale politiek leeft en landelijke politiek leeft, maar als er twee soorten politiek zijn die niet leven dan is het provinciaal en Europees.'

De opkomst bij de laatste provinciale verkiezingen in Gelderland was in 2015 49.8%, goed voor 742.525 stemmen.
De verkiezingen voor de waterschappen die samen met de provinciale verkiezingen worden gehouden, leven volgens Van der Heiden nog veel minder. Wat er wordt gekozen, is voor de kiezers nog veel minder duidelijk. 

Niet blanco

In de aanloop naar verkiezingen maken veel mensen gebruik van een kieswijzer. 'De meeste mensen gaan redelijk blanco zo'n test in', zegt Van der Heiden. 'Ze gaan kijken: met welke partij ben ik het het meeste eens maar eigenlijk zijn ze natuurlijk helemaal niet blanco. Ze hebben al vaak een verleden als kiezer.'

Hij denkt dat veel kiezers weten hoe ze al die lijstjes moeten invullen om bij de partij uit te komen waar ze - al dan niet onbewust - ook uit wíllen komen.

Zie ook: alles over de Provinciale Statenverkiezingen in Gelderland 

Ideologische pet

Van der Heiden vulde zelf de stemwijzer 'Gelderland mijn stem' twee keer in. De ene keer profileerde hij zichzelf als sterk links georiënteerde kiezer, de tweede keer als een kiezer die naar rechts neigt. In beide gevallen kwam hij bij de partijen uit die je verwacht bij bepaalde opvattingen.

Volgens Van der Heiden blijkt daarmee hoe gemakkelijk de stemwijzer is te sturen als je weet waar jezelf staat.

Hij vulde ook twee verschillende kieswijzers in met dezelfde ideologische pet op. Hij kwam bij beide kieswijzers op dezelfde partijen uit. Dat kan natuurlijk betekenen dat de kieswijzers goed functioneren, maar Van der Heiden verklaart dit ook door te zeggen dat de stemhulpen allemaal dezelfde vragen en thema's hebben. 

Schaal van 1 tot 10

Als je de kieswijzers vooral sterk ideologisch invult, dan kom je volgens Van der Heiden ook bij alle stemwijzers bij de uitersten van het politieke spectrum uit. Hij is vooral voorstander van kieswijzers waar vragen met een schaal van 1 tot 10 kunnen worden beantwoord, en niet met eens of oneens.

De kieswijzers

1. De kieswijzer ProDemos, provincie en landelijke overheid
2. De groene Kieswijzer Gelderse Natuur en Milieufederatie
3. Het kieskompas Omroep Gelderland
4. Mijn stem onderzoeksbureau Citisens en Nu.nl