Schapen helpen bijzondere natuur herstellen

Essen, graslanden, houtwallen, bosjes en heiden met vennen. Het lijkt bijna een schilderijtje, maar we hebben het over natuurgebied Stelkampsveld. Het is onderdeel van het grotere natuurgebied Beekvliet. Een deel is eigendom van Staatsbosbeheer en een ander deel van Natuurmonumenten. Stelkampsveld is onderdeel van het Europese netwerk van beschermde natuurgebieden: Natura2000.

"Het is een glooiend landschap met drassige gebieden. Het hoogteverschil en de afwisseling van vochtige graslanden en heide is hier echt uniek en bijzonder", zegt boswachter Doreen Rugers van Staatsbosbeheer. Het natuurgebied is de afgelopen jaren drastisch onder handen genomen. "Met name de randen hebben we flink aangepakt", legt ze uit.

Zo is er bijvoorbeeld een deel van het bos gekapt. "We willen hier kwetsbare natuur ontwikkelen. Het is een heel dilemma geweest, maar we willen die kwetsbare natuur beschermen. En het bos is minder kwetsbaar." Daarnaast is er heel veel gedaan aan de waterhuishouding. Het gebied moest natter worden. Grondwater is cruciaal om de bijzondere planten te laten groeien. Daarom zijn er bijvoorbeeld sloten gedempt of verondiept.

Uiteindelijk moeten de bijzondere bloemen, planten en dieren die in dit gebied thuishoren hier blijven of weer terugkomen. "Je doet dit niet om één bepaald soort te bewaren", legt Rugers uit. "Je doet het voor het hele ecosysteem. Omdat je hier zoveel verschillende typen landschap hebt, waarbij ieder zijn eigen verschillende soorten heeft. Er komen hier nog heel veel kwetsbare soorten voor en die wil je hier dus graag houden."

Bijzondere soorten die voorkomen zijn verschillende soorten orchideeën zoals bijvoorbeeld de Moeraswespenorchis. Daarnaast zijn bijvoorbeeld de Parnassia en Wolfsklauwmos opmerkelijk. "Maar je ziet hier ook de Spaanse ruiter. Dat is een paars bloemetje en hij wordt zo genoemd omdat de bloem lijkt op de kwastjes die de Spanjaarden aan hun kostuum hadden."

Toch is het de vraag hoe het gebied zich de komende jaren gaat ontwikkelen. Er zijn verschillende bedreigen die op de loer liggen. Klimaatverandering met de daarbij behorende hele droge en warme periodes en stikstof. "Stikstof is iets wat de natuur verrijkt. Wat je ziet gebeuren is dat planten die van een voedselrijke bodem houden daardoor sneller groeien dan de planten die van arme omstandigheden houden. De bijzondere planten houden van armere omstandigheden en die hebben het dus moeilijker dan bijvoorbeeld brandnetels en bramen.

Terug naar de schapen, want die trekken zich niets aan van alle problemen om hen heen. Ze lopen tussen de opkomende heidepollen. Her en der zie je wat paarse bloemen staan. "Het gebied is net heringericht en het duurt een aantal jaren voordat je hier een groot heideveld ziet", zegt Rugers. "Maar je ziet dus al wel een paar polletjes staan." Tussen de heide staan de plantjes die je niet wilt. "Daarom lopen de schapen hier een paar weken. Zij helpen ons met het onderhoud. Hopelijk is dit over een paar jaar één groot heideveld."